Тұмаудың асқынуларының алдын алу: кеңестер мен ұсыныстар

Тұмау — әрқайсымызға таныс белгі. Көбіне ол суық мезгілде пайда болып, жоғарғы тыныс жолдарының вирустық инфекциясының салдары болып табылады. Тұмау өзі қауіпті емес, бірақ өте жағымсыз болуы мүмкін және кейде асқынуларға әкеледі. Сондықтан «тұмау маусымына» алғашқы белгілерде оны жылдам әрі тиімді емдеу үшін алдын ала дайындалу керек.

---

Тұмау (ринит) дегеніміз не және оның себептері қандай?

Тұмау (немесе мұрыннан шырыш бөлінуі) мұрынның шырышты қабығының тітіркенуі немесе қабынуы нәтижесінде дамиды. Бұл – ағзаның қорғаныш реакциясы, оның көмегімен ағза тітіркендіргіштерден немесе қабыну тудыратын агенттерден арылуға тырысады. Осылайша, біздің тыныс алу жолдарымыз аллергендерден, вирустардан, бактериялардан және басқа да зиянды заттардан қорғанады. Әдетте, тұмау бірнеше күнге созылып, өздігінен өтіп кетеді және симптоматикалық еммен жеңілдетіледі.

Ең жиі кездесетін себептері:

• Вирустық инфекция, қарапайым тұмау ретінде белгілі. Алғашқыда бөлінділер сұйық болады, бірақ аурудың кейінгі кезеңінде қоюлануы мүмкін. Мұрын шырышты қабығының ісінуі жиі байқалып, еркін тыныс алуды қиындатады.
• Гайморит — мұрын қосалқы қуыстарының қабынуы. Бұл жағдайда бөлінділер қою, жасылдау немесе сарғыш түсті болады, сонымен қатар бас ауруы мен мұрынның бітелуімен бірге жүреді. Гаймориттің себебі вирус та, бактерия да болуы мүмкін.
• Аллергиялық реакциялар және қоршаған ортадағы тітіркендіргіштер (мысалы, темекі түтіні немесе өткір иістер).
• Вазомоторлы ринит, ауа температурасы мен ылғалдылықтың күрт өзгеруінен туындайды.
• Кейбір дәрі-дәрмектің жанама әсері, мысалы, деконгестанттарды шамадан тыс қолдану нәтижесінде.

---

Асқынуларды болдырмау үшін тұмауды қалай емдеу керек?

Тұмау жағымсыз болуы мүмкін, ал егер ол созылмалы немесе өте күшті болса, дұрыс емдеуді таңдап, дәрігерге қаралу қажет. Көп жағдайда емдеу белгілерді жеңілдетуге бағытталады, әсіресе себебі вирустық инфекция болғанда.

Ринит кезіндегі негізгі ұсыныстар:

• Көп сұйықтық ішіңіз,
• Үйдегі ауаны ылғалдандырыңыз,
• Мұрынды тұзды ерітіндімен шаюыңыз,
• Тұзды ерітіндімен ингаляция жасап, шырышты қабықты ылғалдандырыңыз,
• Тітіркендіргіш заттардан аулақ болыңыз,
• Белгілерді ғана емес, аурудың себебін де жоятын дәрілерді қолданыңыз.

Егер тұмау 10 күннен артық уақытқа созылса, күшейсе немесе бас ауруымен, дене қызуымен, немесе басқа да қауіпті белгілер көрініс берсе (мысалы, құлақтағы ауырсынумен, синусит) міндетті түрде дәрігерге қаралу керек.

---

Гайморит — тұмаудың ең жиі асқынуы

Жоғарыда айтылғандай, тұмау әдетте жеңіл өтеді және өздігінен жазылады, бірақ кейде, әсіресе дұрыс емделмеген немесе созылмалы түрінде, асқынулар дамуы мүмкін.

Ең жиі кездесетін асқыну — инфекцияның мұрын қойнауларына (синустарға) таралуы.

Белгілері:

• Маңдайда, самайда немесе көз артында ауырсыну,
• Мұрынның бітелуі,
• Мұрыннан қою бөлінділер бөлінуі,
• Дене қызуы мен беттегі қысым сезімі.

Инфекция евстахий түтігін бітеп, ортаңғы отиттің дамуына әкелуі мүмкін, әсіресе балаларда.

Ортаңғы отиттің белгілері:

• Құлақтағы ауырсыну,
• Дене қызуы,
• Есту қабілетінің нашарлауы,
• Құлақтың бітелу сезімі.

Созылмалы тұмау кезінде шырыш жұтқыншақтың артқы қабырғасына ағуы мүмкін, бұл фарингиттің дамуына себеп болады.
Инфекция төменгі тыныс жолдарына түсіп, бронхитке әкелуі мүмкін.

Созылмалы қабыну кезінде мұрын мен мұрын қосалқы қуыстарында полиптер – жұмсақ қатерсіз түзілістер пайда болуы мүмкін. Олар мұрынмен тыныс алуды қиындатып, созылмалы ринитке, жиі инфекцияларға және қорылға әкеледі.